De Baggerputten

door: Ana Buren

19 oktober 2007

De Baggerputten, het groene hart van Slochteren. Het gebied is in de zeventiende eeuw ontstaan door bagger- en turfwinning. De petgaten worden omgeven door moerasbos, riet en graslanden. Het is een prachtig natuurgebied van 47 hectare en is eigendom van Staatsbosbeheer.

Het regent. Met koffie, laarzen en twee klapstoeltjes gaan wij op weg naar de Baggerputten waar Rinus Dillerop sinds jaar en dag vogels ringt. Het is even zoeken, maar dan zien wij een zomers zitje in de regen tegen een achtergrond van Zwarte Elzen. Daar moet het zijn. Twee mannen komen om de hoek tevoorschijn. Ze dragen behoedzaam witte linnen zakjes voor zich uit.
Het druilweer maakt voorzichtig plaats voor nevels en een waterig zonnetje.

2007 10 19baggerputten2

We ontmoeten Rinus Dillerop, de man die al 13 jaar op deze plek vogels ringt. In 1995 is hij begonnen met behulp van een vaste opstelling van vangnetten vogels te vangen en deze te ringen.
In het dagelijks leven is hij projectleider bij Landschapsbeheer en zelf pas onlangs geringd: op 14 september 2007. Het vogelen heeft hij van de melkboer, want niemand anders in zijn familie is hiermee behept. Zijn secondant is Jurjen Ottens, Wilsterflapper, bij Rinus vandaag in opleiding omdat hij zijn vergunningen wil uitbreiden. Hij heeft afgelopen zaterdag zijn examen gehaald, maar nog te weinig vogeltjes geringd voor een vergunning. Jurjen heeft het gewoon van zijn vader en grootvader.

Rinus heeft al veel bijzondere vogels waargenomen in de Baggerputten: Bokje, Grote Barmsijs, Blauwborst, Havik, Noordse Goudvink, Waterral, IJsvogel, Witgatje, Kwartel, Spotvogel. De eerste drie soorten heeft hij ook geringd. Het is er een vogelparadijs. Hij heeft er ook vleermuizen gespot: Laatvlieger, Dwergvleermuis en Rosse Vleermuis.

Er vliegt een Sperwer over, gevolgd door een groepje Sijsjes. Tientallen Hornaars vliegen om ons heen. De Hornaar (Vespa cabro) is de grootste wesp die in Nederland voorkomt. Ik heb een wespenallergie en kan door een wespensteek dood ter aarde neervallen. Of dat ook geldt voor steken van Hornaars weet ik niet, maar ik hou ze wel argwanend in de gaten.
De zon breekt door en verdrijft de nevels.

Het is weer tijd om de netten te inspecteren. Er hangt een Winterkoninkje gevangen in het net. Het zit hopeloos verstrikt. Jurjen doet zijn uiterste best om het vogeltje te ontwarren.
'Gebeurt het wel eens dat je het net stuk moet knippen om een vogeltje eruit te halen?' vraag ik, want het lijkt onbegonnen werk.
'Dat moet maar niet. Het is Rinus zijn net.' Ik help het hem hopen, probeer vooral niet te storen en slaak een zucht van verlichting als het beestje tenslotte ongeschonden in de zak belandt.

2007 10 19baggerputten3

Jurjen noemt de maten en Rinus schrijft terwijl hij kritische vragen stelt. Jurjen raadpleegt zijn boek 'Handkenmerken voor het bepalen van soort, geslacht en leeftijd van in het wild levende vogels'.
'En waarom is het een vrouw?' vraagt Rinus.
'Vanwege het contrast in de vleugels. En vanwege de lengte van de vleugels natuurlijk.'
Jurjen bekijkt het buikje. 'Vetje 3.' vindt hij.
Het beestje wordt gewogen en verkrijgt dan weer de vrijheid. Iedere vogel zonder uitzondering roept dan even 'piep' of een vertaling daarvan en verdwijnt in de lucht.
Er vliegt weer een Sperwer over.

Ik ren achter Rinus aan door het zompige moeras en zak daarbij diep in de blubber terwijl het struikgewas langs mij heen striemt. Wat kan die man hard lopen!
Verrukt plukt hij een Zwarte Mees uit het net. Een nieuwe soort voor dit gebied! Liefdevol stopt hij hem in het zakje.
'We hebben een nieuwe soort!' roept hij van verre als we terugkeren naar onze pleisterplaats.
'Ja, het is een Zwarte Mees!' roep ik enthousiast.
'Sssshhhhttt!!!'. maant Rinus mij, maar Jurjen zegt dat ie niets gehoord heeft en even later determineert hij feilloos dat het een Zwarte Mees is.

Inmiddels breekt de zon door. Het wordt warm. Hornaars gonzen om ons heen. Boven ons vliegt weer van alles over: Koperwieken, Kramsvogels, Roodborstjes, Sijsjes, Ringmussen en een verbazingwekkend aantal Sperwers.
De Zwarte Mees is inmiddels in alle standen gefotografeerd.

Rinus houdt steeds de omgeving in de gaten en vanaf grote afstand ziet hij dat er een aantal Hornaars in zijn net verstrikt zijn geraakt. Deze beesten kunnen de netten kapotmaken dus hij zet het op een holletje. 'Kom mee. Heb je er wel eens van dichtbij gezien?'
Dat heb ik niet dus ik ren achter hem aan.
Met een pincet haalt hij behoedzaam een joekel van een Hornaar uit het net en zet hem op een boomblaadje. Voorzichtig sluip ik naderbij om foto's te maken, want ik wil natuurlijk nog niet dood, maar uiteindelijk zit ik er met mijn neus bovenop.
Wat een mooi beestje! Het is het mooiste insect dat ik ooit heb gezien.

Terug naar onze thuisbasis vertelt Rinus mij over de planten en de bodemgesteldheid. Het terrein wordt jaarlijks gemaaid om verschraling van de bodem te verkrijgen. Zo krijgen bijzondere planten als Zonnedauw, Moerasviooltje, Ratelaar en Waterdrieblad er een kans.

Inmiddels is de lucht gaan betrekken. Het wordt fris.
We nemen afscheid van Rinus en Jurjen en gaan naar huis. Een boeiende dag, op bezoek bij twee aardige, gastvrije en bevlogen mensen in een prachtig natuurgebied met mooie vogeltjes.

2007 10 19baggerputten4

Er vliegt een Sperwer over ons heen. De zevende vandaag.
Bij de auto oink-oinkt een varken van Schwäbisch Hall ons ten afscheid.

De ringlijst van van deze dag. Tussen ( ) = terugvangst.
We zijn nog geen 1/2 uurtje weg en jawel: een Vuurgoudhaantje.
Daarna is het ook gebeurd met de trek en vangsten.

Merel 2 (1)
Zanglijster 1
Roodborst 1 (1)
Wiko 2
Geelgors 2
Koolmees 4 (2)
Pimpelmees 3 (1)
Tjiftjaf 3
Goudhaan 3
Vuurgoudhaan 1 Nieuw baansoort
Zwarte mees 1 Nieuw baansoort

Totaal 23 (5)

____________________



2007 10 19baggerputten5 Epiloog

Thuisgekomen zie ik op YouTube dat de Baggerputten onlangs voor publiek afgesloten is geweest in verband met agressief gedrag van de Hornaars. Zeker 20 wandelaars zijn door de beesten aangevallen en ze brachten gemene steken toe.

Nu ik toch aan het internetten ben zoek ik meteen maar even op of mensen met een wespenallergie ook met een anaphylactische shock kunnen reageren op een steek van een Hornaar. En jawel, dat blijkt zo te zijn.
Maar prachtig zijn ze.