Een nijlganzendynastie

17 februari 2019

Het Noorderplantsoen, een oase van rust, vlakbij een bruisende binnenstad. Een eendje snatert, de roep van een eenzame papegaai, het blaffen van een uitgelaten hond.
Maar dan, vanaf 2009, ontdekken nijlganzen het Noorderplantsoen als geschikte plek om te broeden. Luid gakkend maken de vrouwtjes zich kenbaar, de mannetjes produceren slechts een hees gezucht.
Het meest markante paartje is het stel dat in 2010 kleurringen krijgt: de man W9YZ en de vrouw W1YZ. Zij vormen het dominante broedpaar met een exclusieve claim op de beste plekken, zoals de voederplaats en de bomen met broedholtes eromheen. Zij dulden geen andere nijlganzen in hun buurt. In acht jaar tijd brengen zij 63 jongen groot in het plantsoen waarvan een aantal is gestolen van een broedpaar dat zich met hun kuikens te dichtbij had gewaagd.

Nijlganzen krijgen kleurringen zodat er wetenschappelijk onderzoek naar hun verspreiding gedaan kan worden. Het leuke daarvan is dus dat je de individuele vogels kunt herkennen. Zo blijkt dat de zonen van W9YZ/W1YZ zich over ons land verspreiden tot in Rotterdam en zelfs over Duitsland (Bremen, Dortmund). De dochters blijven in de buurt. Die zoeken een vrijer en willen dan het liefst zelf ook in het Noorderplantsoen, hun geboortegrond, broeden. Vandaar dat gekrakeel ieder voorjaar vanaf de toppen van de wilgen. Hun ouders willen verhinderen dat ze zich vestigen en dat kan hevige gevechten opleveren. Het is afgelopen met de moederliefde. Toch lukt het een aantal dochters om hier hun nageslacht groot te brengen. Je kan dus rustig stellen dat behoorlijk wat nijlganzen in het Noorderplantsoen kinderen of kleinkinderen zijn van W9YZ en W1YZ. De opkomst van een ware dynastie.

In 2018 raakt W9YZ zijn dominante positie kwijt. Hij kan niet op tegen een sterke schoonzoon die, luidruchtig aangemoedigd door een aantal kleinkinderen, het paar verbant naar het gazon van de speelweide. Zijn broedpoging mislukt. In mei blijkt dat ze definitief uit het Noorderplantsoen zijn weggejaagd. We vinden ze terug bij de Herman Colleniusbrug; de man met een mankerende vleugel, niet meer in staat om te vliegen. Ze leiden daar een treurig marginaal bestaan op de grasveldjes bij de woonboten langs het Reitdiep.

Dan krijgen wij een naar bericht: Op 19 december 2018 wordt W9YZ door de Dierenambulance bij de Herman Colleniusbrug gehavend aangetroffen, met zijn vrouwtje W1YZ dood naast hem drijvend in het water. Zij wordt afgevoerd naar de gemeentereiniging om te worden vernietigd. W9YZ wordt naar De Fûgelhelling in Ureterp gebracht en overlijdt daar enkele dagen later. Het is een raadsel welk drama zich daar bij de Herman Colleniusbrug heeft afgespeeld.

Terwijl ik dit stukje aan het typen ben zie ik dat er een nijlgans landt op het dak tegenover mij, aan de Noorderbuitensingel. Vlak daarna nog een en ze kekkeren luidruchtig ter versteviging van de paarband. Beide hebben kleurringen. Ik heb er geen verrekijker voor nodig: het is RLW2, een dochter (eerste leg 2013) van W9YZ/W1YZ, samen met haar vrijer van elders. Ze heeft al een flink dikke buik en zal binnenkort moeten beginnen met de eileg. Ze komt hier ieder jaar terug om een broedplek te veroveren. Daarbij maakt ze een hels kabaal, zoals vrouwelijke nijlganzen nu eenmaal doen. Sommige buurtbewoners storen zich aan al die decibels, maar als je weet wie het doet en waarom, dan klinkt het nog wel steeds hard, maar dan wordt het een natuurbeleving die ontroert.

Het wordt lente en de strijd om de territoria is weer begonnen. Een nieuw paartje zal de dominante positie verwerven. Maar de dynastie van W9YZ/W1YZ is vooralsnog stevig verankerd in ons plantsoen.